Zęby mleczne od stałych różnią się nie tylko wiekiem wyrzynania. „Mleczaki” są od zębów stałych mniejsze i występują w innych proporcjach. Wśród zębów stałych na każdym z łuków zębowych znajdują się po dwie pary siekaczy, jedna para kłów, dwie pary zębów przedtrzonowych i trzy pary zębów trzonowych. Daje to razem 16 zębów na łuku górnym i tyle samo na dolnym. Zębów mlecznych jest mniej. Na łuk zębowy przypadają dwie pary siekaczy, jedna para kłów i dwie pary zębów trzonowych. Tak więc jeden łuk zawiera jedynie 10 zębów mlecznych. Poza tym zęby mleczne i stałe różnią się kolorem – stałe są bardziej żółte, a mleczne biało-niebieskie.
Mniejsza mineralizacja „mleczaków” przyczynia się do ich mniejszej odporności na próchnicę. Należy od razu wspomnieć o popularnym micie: niektórzy rodzice uważają, że leczenie próchnicy w zębach mlecznych nie jest konieczne, gdyż i tak nie będą one służyły dziecku długo. Tymczasem bakterie powodujące próchnicę zębów mlecznych, mogą infekować wzrastające w okolicy zęby stałe. Ponadto zbyt wczesna utrata zęba mlecznego przyczynia się do rozwoju wad zgryzu. Dlatego właśnie konieczna jest codzienna higiena zębów dziecka, a także szybka interwencja w razie pojawienia się próchnicy. Różnice między zębami mlecznymi i stałymi są także widoczne w budowie korzeni. Korzenie mlecznych zębów są cieńsze, ale w przypadku zębów trzonowych szerzej rozstawione – obejmują one wzrastający ząb stały. Warto przy tym wspomnieć o wynikającej z tego kolejnej różnicy – rozchwianie zębów mlecznych to norma rozwojowa wynikająca z wypierania zęba przez wyrzynający się ząb stały. Rozchwianie zębów stałych to objaw patologiczny, często wynikający z choroby dziąseł.
Wyrzynanie zębów mlecznych
Proces wyrzynania zębów mlecznych zaczyna się u zdecydowanej większości donoszonych niemowląt pomiędzy 5. a 10. miesiącem życia. Norma rozwojowa jest zatem bardzo szeroka, niemniej jednak jeżeli nie zaobserwujemy oznak ząbkowania u dziecka 10-miesięcznego to należy zgłosić ten fakt lekarzowi. Zazwyczaj jako pierwsza pojawia się przyśrodkowa para dolnych siekaczy. Następnie wyrzynają się obie pary siekaczy górnych, a po nich druga para siekaczy dolnych. Kły i zęby trzonowe w żuchwie i szczęce wzrastają raczej jednoczasowo. Proces wyrzynania się zębów mlecznych kończy się typowo między 23. a 30. miesiącem życia.
Wzrost i wyrzynanie się zębów powodują przerwanie ciągłości tkanek. Ból i dyskomfort powstają w wyniku podrażnienia odsłoniętych zakończeń nerwowych. Ząbkowanie wiązać się może z niewielkim, miejscowym stanem zapalnym widocznym jako zaczerwienienie i obrzęk. Objawami wskazującymi na ząbkowanie są: rozdrażnienie dziecka, kłopoty ze snem, częsty płacz oraz podwyższona temperatura. Pamiętajmy jednak, że jeżeli temperatura przekracza 38,5℃ to prawdopodobnie wynika z innej przyczyny i wymaga konsultacji lekarskiej. Ulgę w bolesnym ząbkowaniu może przynieść specjalny żel do stosowania miejscowego kupiony w aptece. Np. Anaftin® Baby Żel na ząbkowanie szybko tworzy bioadhezyjną warstwę chroniąca dziąsła przed bólem, a naturalne jego składniki pomagają zmniejszyć ból i zaczerwienienia zmienionych miejsc.Tuba wyposażona jest w specjalny aplikator umożliwiający dodatkowo masaż dziąseł i wygodną aplikację.
Wyrzynanie zębów stałych
Pierwszy ząb stały pojawia się u dziecka około 6. roku życia i jest to „szóstka”, czyli pierwszy stały ząb trzonowy. Ząb ten nie posiada mlecznego odpowiednika. Kolejne zęby stałe rosną już na miejscu resorbowanych „mleczaków” w kolejności: pierwsza para siekaczy („jedynki”), druga para siekaczy („dwójki”), pierwsza para zębów przedtrzonowych („czwórki”), kły („trójki”), druga para zębów przedtrzonowych („piątki”). „Piątki” stanowią ostatnie zęby mleczne ulegające resorpcji, a następuje to między 10. a 12. rokiem życia. Do tego czasu u dziecka występują zarówno zęby mleczne, jak i stałe. Okres, gdy zęby mleczne mogą wpływać na stałe jest zatem dość długi. Druga para stałych zębów trzonowych („siódemki”) pojawia się około 13. roku życia, zaś trzecia („ósemki”) nawet w wieku dorosłym.
